herb wyssogotaPierwszy burmistrz Strzelec Krajeńskich występuje w dostępnych dokumentach jako Włodzimierz Zakrzewski, czasami Zakszewski, lecz pełne jego nazwisko brzmi Włodzimierz Wyssogota Zakrzewski herbu Wyskota. Urodzony prawdopodobnie 1 kwietnia 1900 roku. W latach 1918-1923r podporucznik piechoty w Wojsku Polskim. W latach 1939-1945 przebywał jako jeniec wojenny w oflagu Woldenberg (Dobiegniew) w stopniu kapitana.

W lutym 1945 r. powracającego z niewoli Włodzimierza oraz jego kolegę Edmunda Wojtala zatrzymali czerwonoarmiści. Radziecka komendantura wojenna nakazała utworzenie milicji w powiecie i zorganizowanie obrony. Stworzyli wspólnie 3 plutony operacyjne.

W pierwszych tygodniach marca Włodzimierz Zakrzewski został Burmistrzem Zarządu Miejskiego Strzelec (Friedeberg).

Wojtal Edmund został natomiast komendantem Powiatowym Milicji Obywatelskiej. Na swoich stanowiskach funkcjonowali jeszcze w czasie referendum ludowego w 1946 roku.

I burmistrz

 Burmistrz Zakrzewski na środku, w mundurze, w rozmowie ze Starostą Śniowskim

 

Po referendum zdjęto Zakrzewskiego z funkcji burmistrza. Rozpoczęły się represje skierowane na zwolenników obozu sanacyjno-endeckiego.

Jako pierwszemu wytyczono sprawę Edmundowi Wojtalowi, którego aresztowano w roku 1947, a uniewinniono w roku 1949. Edmund Wojtal przebywał w tym czasie w areszcie. W czasie procesu wezwania do świadka Włodzimierza Zakrzewskiego przychodziły na adres: ulica Żukowa 9 - Strzelce Krajeńskie. Represje zastosowano również wobec pierwszego burmistrza Dobiegniewa Juliusza Fetkowskiego a zarazem jeńca obozu Woldenberg.

Zakrzewski w tym czasie zaangażowany był w działalność w PPS. Z racji tego był inwigilowany oraz rozpracowywany jako element sanacyjno narodowy. W 1951 roku w Strzelcach prowadzono sprawę „Iskra” po zagadnieniu sanacyjnym rozpracowywano między innymi Ussa Stanisława, Latalskiego Stefana, Cebulę Mieczysława pracowników PPRN oraz Domaradzkiego Romana pracownika GS.

Na przestrzeni lat interesowano się również operacyjnie Kaczmarczykiem Andrzejem zamieszkałym Strzelce Krajeńskie jak i Karpińskim Marianem, Malinowskim Piotrem, Rachtanem Mieczysławem, Pawlikiem Ryszardem, Korzeniowskim Jerzym, Bażantem Bolesławem, Opielakiem Janem, Mazurkiewiczem wraz z zięciem Łukasikiem oraz Jedlińskim z tego miasta. W Przynotecku Dziurlajem( Dziurłajem) Florianem, Galczewskim Czesławem, Masłowskim Aleksandrem, w Gościmiu Zemstą Janem oraz Gałą Piotrem natomiast w Zwierzynie Kielarem Edwardem, Kielarem Ludwikiem, Sapą Franciszkiem, Plechem Władysławem, Grykielewiczem (Gryglewiczem) Franciszkiem, Niedzwiedzkim Józefem , Garbolem Tomaszem, Loc Janem oraz Hajdukiem z Górecka. W Dobiegniewie Kasińskim Janem oraz Frumentowiczem Stanisławem z Ostrowca jak również Baranem Janem ,Nowakiem Janem, Saugutem Stanisławem z Bobrówka, Saderą Stanisławem z Grotowa, Banasikiem Stanisławem, Demskim Marianem z Karwina oraz Lesserem Józefem z Radowa. Duża grupa figurantów (podejrzanych) zamieszkiwała Drezdenko między innymi w kręgu agenturalnego rozpracowania znajdowali się Andruszkiewicz Zygmunt, Banaszak Franciszek, Bączyk Bronisław, Depo Andrzej, Dudziak Stanisław, Gajewski Edward, Grześ(Grzes Józef), Ignaszak Bogdan, Krystek Kazimierz, Zdyb Ludwik, Zajda Lucjan, Szaj Wojciech, Wajda Andrzej, Mamot Joachim, Osiński Lucjan, Pławiński Kazimierz, Półtorak Bogumina, Rebus Walenty, Sekuterski Szczepan Sekuterski Władysław, Sito Jan, Sibierski Jan, Szustak Stanisław oraz Tkacz Ryszard.

Rozpracowanie to skutek dyrektywy pokontrolnej przeprowadzonej w Strzelcach Krajeńskich przez Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego. W ramach tego rozpracowania szykanowano kilkadziesiąt osób na terenie powiatu. W raporcie z dnia 30 marca 1951 roku jest zawarta tragiczna informacja. Obserwowany Włodzimierz Zakszewski (Zakrzewski) „dokonał samobujstwa będąc w stanie podgorączkowym w szpitalu poprzerzynał sobie gardło i brzuch żyletką”. Obawiano się przekazania ważnych dokumentów osobom trzecim poprzez Zakrzewskiego lecz śledztwo U.B. tego nie wykazało. W materiałach natomiast pojawiło się nazwisko Hanki Zakszewskiej (Zakrzewskiej ) oraz Trepkowej. Zakrzewski wraz z siostrą Hanną oraz prawdopodobnie kuzynką Trepkową byli rozpracowywani agencyjnie pod kryptonimem „Iskra” jako przynależący do organizacji „Obwód Maria”.

Hanna Wyssogota Zakrzewska herbu Wyskota zamieszkiwała w naszym mieście pod pełnym nazwiskiem. Była pierwszą kierowniczką biblioteki w Strzelcach.

Właśnie poprzez zachowanie swojego pełnego nazwiska przez Hannę Wyssogota-Zakrzewską mogłem odszukać w spisie jeńców Woldenberga (Dobiegniewa) brata Włodzimierza kapitana Wojska Polskiego. Był tam zarejestrowany pod własnym (pełnym) nazwiskiem Wyssogota-Zakrzewski. Wcześniejsze próby odszukania kończyły się bez efektu ponieważ na listach nie znajdował się Włodzimierz Zakrzewski lub Zakszewski.

W ewidencji obozowej jest zanotowane, że przebywał w jednym baraku nr IX wraz z Edmundem Wojtalem wraz z którym został zmuszony przez sowietów do pozostania w Strzelcach.

Hanna Wyssgota -Zakrzewska pod pseudonimem „Maria Grzymała” była sanitariuszką w czasie Powstania Warszawskiego. Służyła w oddziale” Bakcyl” (Sanitariat okręgu Warszawskiego Armii Krajowej). W Szpitalu Polowym nr 2 w hotelu Terminus przy ulicy Chmielnej 28 dzielnicy Śródmieście Północ.

Należy również nadmienić, iż Hanna oraz Włodzimierz są kuzynami 4 stopnia (4-tym pokoleniu) dla Ignacego Wyssogota -Zakrzewskiego herbu Wyskota pierwszego burmistrza Warszawy w roku 1792-1794. Chorążego Poznańskiego. Frontowa ściana zabudowy (pierzeja) rynku starego miasta w Warszawie nosi nazwę strona Zakrzewskiego.

Powinienem właściwie dopracować temat dogłębniej lecz trudno zachować tak dramatyczne jak i patriotyczne materiały w tajemnicy więc udostępniam i przepraszam za zamieszanie w opracowaniu. Uzupełnić temat nowymi informacjami można w terminie późniejszym. Warto również nadmienić, że dziesiątki innych osób funkcjonowało na terenie naszego powiatu pod nazwiskami – przykrywkami, ale o nich może w następnych opracowaniach.

Na podstawie materiałów archiwalnych Instytutu Pamięci Narodowej oraz własnych opracował Ryszard Drewniak

Nasi partnerzy

razem dla strzelec


 s24


 

strzelecki osrodek kultury